Η σωστή διατροφή αποτελεί αδιαμφισβήτητο κομμάτι της θεραπείας σε παιδιά και εφήβους με Σ.Δ. (Σακχαρώδη Διαβήτη Tύπου 1)
Στο πλαίσιο της θεραπείας αυτής μέσω της διατροφής στοχεύουμε πρωταρχικά στη βελτίωση των τιμών  γλυκοζηλιομένης και των επιπέδων σακχάρου. Παράλληλα όμως οι διαιτολόγοι οφείλουμε να μην παραβλέπουμε την κάλυψη των διατροφολογικών αναγκών του ασθενούς ανάλογα με την ηλικία, την προώθηση συνηθειών υγιεινής διατροφής και το Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), όπως επίσης την καταπολέμηση των συμπτωμάτων υπέρ- και υπογλυκαιμίας και την αντιμετώπιση άλλων ασθενειών που συνδέονται με τον Σ.Δ., όπως κοιλιοκάκη και κυστική οίνωση. Σημαντικό στόχο ακόμη πρέπει να αποτελεί και ο σεβασμός στις οικογενειακές συνήθειες και στον τρόπο ζωής.
Οι βασικές διατροφικές ανάγκες ενός παιδιού ή εφήβου που πάσχει από Σ.Δ. δεν διαφέρουν σε τίποτα από αυτές των συνομήλικών τους. Ξέρουμε ότι τα παιδιά κάτω των πέντε ετών χρειάζονται να λαμβάνουν περισσότερη ενέργεια από την τροφή τους σε θερμίδες, ενώ αυτό μεγαλώνοντας αλλάζει και μετά τη ηλικία των πέντε οι ανάγκες και οι διατροφικές αρχές είναι παρόμοιες με αυτές των ενηλίκων. Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η περίοδος της εφηβείας όπου και οι θερμιδικές ανάγκες, μαζί με αυτές σε ινσουλίνη, αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό.
Υπάρχουν πάρα πολλά διαφορετικά μοντέλα και τρόποι που έχουν κατά καιρούς χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν την εικόνα μιας σωστής διατροφής. Η γνωστή Πυραμίδα της Διατροφής ή πιο πρόσφατα το μοντέλο του Σωστού Πιάτου είναι μερικά από αυτά. Στην πράξη όμως και όταν πρόκειται για τη διατροφή ως μέρος της θεραπείας του Σ.Δ. δεν αρκεί μόνο μια ‘εικόνα’ ενός ισορροπημένου γεύματος. Ο ίδιος ο ασθενής και συχνά ολόκληρη η οικογένεια πρέπει να γνωρίζουν ποιά ομάδα τροφών έχει άμεση επίδραση στα επίπεδα σακχάρου, πώς επιδρούν οι απλοί ή σύνθετοι υδατάνθρακες, ποιές μπορεί να είναι οι κρυφές πηγές υδατανθράκων, ποιός ο ρόλος του γλυκαιμικού δείκτη και ποιά η σχέση της διατροφής με την άσκηση ή το παιχνίδι. Ίσως η βάση όλων, είναι η γνώση πως το συστατικό εκείνο των τροφίμων που έχει τη μεγαλύτερη και πιο άμεση δράση στα επίπεδα σακχάρου, άρα και την χρήση της ινσουλίνης, είναι οι υδατάνθρακες. Οι υδατάνθρακες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σύνθετοι και απλοί. Οι σύνθετοι υδατάνθρακες (ψωμί, πατάτες, ρύζι, δημητριακά) είναι αυτοί που διασπώνται και «απορροφούνται» αργά και όταν αποτελούν μέρος ενός γεύματος έχουν ως αποτέλεσμα την ομαλή αύξηση στα επίπεδα σακχάρου. Αντιθέτως, οι απλοί υδατάνθρακες (ζάχαρη, μέλι, γλυκά, σιρόπι) απορροφούνται πολύ γρήγορα και έχουν ως αποτέλεσμα την απότομη άνοδο αλλά και πτώση στα επίπεδα σακχάρου.
Το μεγαλύτερο κενό ή αλλιώς ο «αδύναμος κρίκος» στη σχέση διατροφή- θεραπεία Σ.Δ. είναι ότι στις περισσότερες  περιπτώσεις ασθενών όταν αλλάζει το σχήμα ινσουλινοθεραπείας, σπάνια ακολουθείται από την ανάλογη αλλαγή στη δαιτολογική θεραπεία. Συχνά οι οικογένειες προσπαθούν να πετύχουν το καλύτερο δυνατό γλυκαιμικό αποτέλεσμα έχοντας στα χέρια τους, τους πιο σύγχρονους τύπους ινσουλίνης, αλλά χωρίς καμιά καθοδήγηση στο κομμάτι της διατροφής.
Παρακάτω θα εξετάσουμε τρία αντιπροσωπευτικά παραδείγματα ινσουλινοθεραπείας και πληροφορίες για το πως o διαιτολογικός χειρισμός προσαρμόζεται ανάλογα.

1.NPH Ινσουλίνη (Humulin N)
Συνήθως δίνεται σε δύο δόσεις μέσα στο 24ώρο και απαιτεί ένα πιο σταθερό πρόγραμμα διατροφής. Ο κύριος λόγος για αυτό είναι επειδή γίνεται χρήση σταθερής δόσης ινσουλίνης. Ένα σωστό διαιτολογικό πρόγραμμα για τη συγκεκριμένη θεραπεία πρέπει να περιλαμβάνει τρία κυρίως γεύματα και δύο με τρία μικρογεύματα (ενδιάμεσα στα κυρίως και πριν τον ύπνο). Προσοχή πρέπει να δίνεται σε ισορροπημένες διατροφικές επιλογές ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και να τονίζεται ότι τα απαραίτητα μικρογεύματα δεν πρέπει να αποτελούν ευκαιρίες για να υπερβαίνουμε τους κανόνες της υγιεινής διατροφής.

2.Lantus-Actrapid
Εδώ έχουμε το συνδυασμό μιας ινσουλίνης με διάρκεια 22-24 ωρών ( Lantus) και μια πιο άμεσης δράσης (Actrapid) μεταξύ 2.5-5 ώρες. Η ινσουλίνη άμεσης δράσης είναι αυτή που χρησιμοποιείται για να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού την ώρα των γευμάτων. Σίγουρα και στην περίπτωση αυτή είναι απαραίτητα τρία κυρίως γεύματα και τρία μικρογεύματα για να αποφύγουμε υπογλυκαιμίες μεταγευματικά. Το συγκεκριμένο σχήμα προσφέρει πρισσότερη ελευθερία με τις επιλογές γευμάτων και κυρίως με τις ποσότητες. Με ασθενείς που χρησιμοποιούν παρόμοια σχήματα ινσουλινοθεραπείας αρχίζουμε και προσαρμόζουμε τις δόσεις της ινσουλίνης Actrapid  στη διατροφή τους και όχι το αντίθετο που συχνά είναι λανθασμένη τακτική. Ο παραγόντας εκείνος που επηρεάζει τις δόσεις της Actrapid είναι η ποσότητα υδατανθράκων που καταναλώθηκε σε κάθε γεύμα.

3.Lantus-Novorapid
Αυτή τη φορά η Lantus συνδυάζεται με μία ινσουλίνη ταχείας δράσης, με μέγιστη διάρκεια τριών ωρών. Το σχήμα αυτό προσφέρει τη μέγιστη ελευθερία και ευελιξία για τις επιλογές των γευμάτων και είναι πιο κοντά στο τι συμβαίνει στον οργανισμό ενός παιδιού ή εφήβου χωρίς Σ.Δ. Δεν υπάρχει ανάγκη για μικρογεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας ή πριν τον ύπνο. Η δόση προσαρμόζεται πρωταρχικά ανάλογα με την περιεκτικότητα του γεύματος σε υδατάνθρακες. Ιδανικά, μικρογεύματα που περιέχουν πάνω απο 10-15 γρ υδατάνθρακα χρειάζονται επιπλέον δόση Novorapid.

Βασικά και κοινά σημεία της σωστής διαιτολογικής θεραπείας για όλα τα παραπάνω σχήματα ινσουλινοθεραπείας είναι ότι:
Αν το παιδί ή ο έφηβος καταναλώνει γεύμα με υδατάνθρακες σίγουρα χρειάζεται δόση Actrapid  ή Novorapid .
Το παιδί ή ο έφηβος με Σ.Δ. πρέπει να ακολουθεί μιά ισορροπημένη διατροφή όπως και η υπόλοιπη οικογένεια.
Δεν υπάρχει ανάγκη για ειδική ‘δίαιτα για διαβητικούς’.
Για τον καλύτερο έλεγχο του διαβήτη βοηθάει να ξέρουμε περίπου την ποσότητα υδατανθράκων που καταναλώνονται σε κάθε γεύμα, σε γραμμάρια.
Δεν υπάρχει όριο στο πόσα γραμμάρια επιτρέπονται την ημέρα.
Είναι λοιπόν σημαντικό οι αλλάγες στο σχήμα ινσουλίνης να ακολουθούνται από μία συνάντηση και περαιτέρω εκπαίδευση με τον/την διαιτολόγο μέλος της ιατρικής ομάδας. Έτσι μόνο οι ασθενείς θα είναι σε θέση να πετύχουν τον καλύτερο δυνατό γλυκαιμικό έλεγχο.

ΕΛΕΝΗ ΚΟΥΗ BSc., MSc
ΠΑΙΔΟΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ

πρωην νοσοκομείου Hammersmith & UCL London
Μονιμος συνεργατης του Dubai Hospital
Επιστημονικος συνεραγτης του Παιδων Αγια Σοφια

ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ