Καθαρή πηγή κυττάρων, που μοιάζουν με τα ηπατικά και τα παγκρεατικά κύτταρα, κατόρθωσαν να φτιάξουν στο εργαστήριο επιστήμονες του Εδιμβούργου, με επικεφαλής την Ελληνίδα ερευνήτρια κυρία Ιφιγένεια Οικονομοπούλου. Τα κύτταρα αυτά δημιουργήθηκαν με τη χρήση απλών χημικών ουσιών και μπορούν μελλοντικά να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία ασθενειών όπως ο διαβήτης.

Ξεκινώντας από εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα και ξεπερνώντας το βασικό λειτουργικό μειονέκτημά τους, ότι δεν μπορούν δηλαδή να χρησιμοποιηθούν ως έχουν αφού η έγχυσή τους σε ενήλικους ιστούς προκαλεί καρκινογενέσεις, οι επιστήμονες πέτυχαν αρχικά την κατευθυνόμενη διαφοροποίησή τους σε κύτταρα του ενδοδέρματος και από εκεί σε ιστούς του ήπατος και του παγκρέατος. Μέχρι πρότινος οι επιστήμονες που δούλευαν στην παραγωγή ηπατικών και παγκρεατικών κυττάρων διαφοροποιούσαν τα εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα σε μικτές ομάδες κυττάρων με διαφορετικές ταυτότητες και λειτουργίες.

«Οταν προσπαθείς να φτιάξεις ένα συγκεκριμένο τύπο κυττάρων από εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα, είναι δύσκολο να τα αποτρέψεις από το να πάρουν το λάθος δρόμο», εξηγεί ο επικεφαλής του εργαστηρίου Αναπτυξιακής Βιολογίας του Iνστιτούτου Ερευνας Βλαστοκυττάρων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, δρ Josh Brickman.

«Εχοντας στο μυαλό μας όλα αυτά, θέσαμε τον στόχο που ήταν απλός μεν στη λογική, αλλά αποτέλεσμα τεσσάρων χρόνων εργασίας στην πράξη: Να δημιουργήσουμε ένα μοντέλο κατευθυνόμενης διαφοροποίησης εμβρυονικών βλαστικών κυττάρων προς εξειδικευμένα κύτταρα ενδοδέρματος, έχοντας όσο το δυνατόν λιγότερες προσμίξεις από άλλους κυτταρικούς τύπους. Με το συνδυασμό που τελικά ανακαλύψαμε, καταφέραμε να δημιουργήσουμε καθαρούς πληθυσμούς κυττάρων για πιο εύκολη και αποδοτική περαιτέρω διαφοροποίησή τους», σημειώνει η Ελληνίδα ερευνήτρια, εμπνεύστρια του μοντέλου και επικεφαλής της έρευνας. «Χρησιμοποιώντας ευρήματα από τον τομέα της αναπτυξιακής βιολογίας, αναδημιουργήσαμε το μονοπάτι της κυτταρικής ανάπτυξης του εμβρύου ως το σημείο που μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε και να καθαρίσουμε αυτά τα κύτταρα». Η νέα ανακάλυψη προλειαίνει το έδαφος για την παραγωγή κυττάρων και την πιθανή χρήση τους στη θεραπεία π.χ. διαβητικών ασθενών. «Επόμενο βήμα των ερευνητών είναι η πιθανή εφαρμογή της ανακάλυψης στην αντιμετώπιση εκφυλιστικών ασθενειών όπως ο διαβήτης», σημειώνει ο συνεργαζόμενος ερευνητής στο Κέντρο Αναγεννητικής Ιατρικής του Ινστιτούτου Ερευνας Βλαστοκυττάρων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, δρ Κωνσταντίνος Γ. Οικονόμου. Πώς; Με την αντικατάσταση των πασχόντων μη λειτουργικών κυττάρων του οργανισμού με νέα κύτταρα που θα έχουν καλλιεργηθεί στο εργαστήριο. Η καινοτομία της επιστημονικής ομάδας του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού Cell Stem Cell.

Who is who της ερευνήτριας

Εχοντας στις αποσκευές της δύο πτυχία, τρία χρόνια συνεργασίας με το Εργαστήριο Αναπτυξιακής Βιολογίας του Iνστιτούτου Ερευνας Βλαστοκυττάρων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου και μια σημαντική ανακάλυψη, η Ιφιγένεια Οικονομοπούλου αποφάσισε να αφήσει τη Μεγάλη Βρετανία και να αναζητήσει την επόμενή της συνεργασία στην Ελλάδα, αν και, όπως η ίδια επισημαίνει, «η ζήτηση που υπάρχει εδώ δεν είναι μεγάλη». Η Ιφιγένεια γεννήθηκε στο Χολαργό το 1979. Το 1997 αποφοίτησε από το Αρσάκειο Ψυχικού και αμέσως μετά έφυγε για σπουδές στη Μεγάλη Βρετανία. Σπούδασε Βιοτεχνολογία στο Πανεπιστήμιο του Reading και έκανε μεταπτυχιακό στις Βιοϊατρικές Επιστήμες στο King’s College του Λονδίνου. Ενδιαφερόταν πάντα για τη Βιολογία και αποφάσισε να ασχοληθεί με τη Βιοϊατρική, επειδή δεν της αρέσει η στασιμότητα. «Η Βιοϊατρική σού επιτρέπει να αλλάζεις ερευνητικά αντικείμενα και να ανανεώνεις διαρκώς το υλικό», τονίζει χαρακτηριστικά. Οσο για τα ελληνικά ερευνητικά ινστιτούτα, δεν αποτελούν για εκείνη «terra incognita» (άγνωστη περιοχή). Στο παρελθόν, εργάστηκε για ένα χρόνο στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος του Ινστιτούτου Βιολογίας.

Η Ελληνίδα επιστήμονας μιλάει για την ανακάλυψη

Συνέντευξη της ερευνήτριας Ιφιγένειας Οικονομοπούλου στον ΕΤ.

Τι πλεονεκτήματα έχει ο μηχανισμός που ανακαλύψατε;

Καταφέραμε αφενός να διαφοροποιήσουμε τα εμβρυονικά βλαστικά κύτταρα (εβκ) προς εξειδικευμένα ενδοδερμικά κύτταρα αφετέρου να διαφοροποιήσουμε τα κύτταρα του ενδοδέρματος προς παγκρεατικά και ηπατικά κυτταρικά παράγωγα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι καταφέραμε να πολλαπλασιάσουμε τα κύτταρα του ενδοδέρματος, χωρίς να χάσουν την ταυτότητά τους και να δημιουργήσουμε έναν ομοιογενή πληθυσμό, που με τη βοήθεια χημικών ουσιών μπορούν εύκολα να διαφοροποιούνται σε κύτταρα του παγκρέατος και του ήπατος.

Τι σημαίνει η συγκεκριμένη ανακάλυψη για τον τομέα των βλαστοκυττάρων;

Πιστεύω ότι συνεισφέραμε σημαντικά στα «σενάρια» κυτταρικής θεραπείας εκφυλιστικών ασθενειών του παγκρέατος ή/και του ήπατος μιας και προσφέρουμε ένα εξαιρετικά αποδοτικό και ίσως περισσότερο ασφαλές μοντέλο σε σχέση με τα εβκ. Ωστόσο ο δρόμος προς την κυτταρική θεραπεία εκφυλιστικών ασθενειών με τη χρήση εβκ πρέπει να διακατέχεται από συγκρατημένη αισιοδοξία και σίγουρα είναι μακρύς!

Πιστεύετε ότι στο μέλλον θα μπορούσε το μοντέλο να χρησιμοποιηθεί και στη διαφοροποίηση άλλων τύπων κυττάρων;

Με το μοντέλο που περιγράφουμε πιστεύω ότι μπορούν να προκύψουν με μεγάλη απόδοση πολλοί από τους κυτταρικούς τύπους με ενδοδερμική προέλευση, όπως για παράδειγμα κυτταρικοί τύποι του θυρεοειδούς και του θύμου αδένα.

Πηγή:Ελεύθερος Τύπος

ΔΙΑΔΩΣΤΕ ΤΟ